Kolesterol, esas olarak vücutta yapılan yağlı bir maddedir. Karaciğer tarafından, yiyeceklerdeki doymuş yağlardan yapılır. Çok az miktarda kolesterolde yiyeceklerde bulunur. Kolesterol, vücuttaki tüm hücrelerde, hücre duvarında görev yaparak çok önemli role sahiptir. Yine hayati işleve sahip diğer vücut kimyasallarında önemli bir yapıtaşı görevine sahiptir. Öte yandan kanda çok fazla kolesterol olduğu taktirde koroner kalp hastalığı riskini arttırmaktadır.
Kolesterol, hücrelere ulaşmak için kanda özel bir taşıma sistemine ihtiyaç duymaktadır. Bunları kolesterolü taşıyan araçlar olarak düşünebiliriz ve bu araçlar proteinden oluşmaktadır. Kolesterol ve protein kombinasyonlarına lipoprotein denilmektedir.
LDL ve HDL nedir?
İki ana lipoprotein formu bulunmaktadır.
- Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) : Kolesterolü karaciğerden hücrelere taşımaktadır.
- Yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL):İhtiyaç duyulmayanekstra kolesterolü karaciğere getirmektedir.
Kan yağları nedir?
Bunların yanı sıra kan yağları diye bir terimde vardır. Aslında bu kandaki yağlı maddelere tümden verilen isimdir ve HDLkolesterol, LDL kolesterol ve trigliserid içermektedir.
Vücudunuz hangi durumlarda daha fazla kolesterol üretir?
- Beslenmenizde çok miktarda doymuş yağ kullanılması,
- Yüksek kolesterol seviyeleri yaratan ailesel yatkınlığınız bulunması,
Koroner arter hastalığında (Kalp damar tıkanıklığında) hangi kolesterol daha fazla rol oynamaktadır?
Koroner kalp hastalığında kalbin kan damarlarının (koroner arterlerin) çeperinde yağlı materyaller birikir. Bu duruma ‘atherosklerozis’ denir ve bu yağlı materyale ‘atheroma’ denir. LDL kolesterol kimyasal olarak değiştiğinde (bu sürece oksidasyon denir) atheroma gelişir. Bu daralmanın başladığı bölgelerdeki koroner arter hücrelerince alınır. Öte yandan, HDL kolesterol, dolaşımdaki kolesterolü temizler ve koroner arter hastalığından koruyucu etkisi bulunmaktadır. Halk arasında LDL, kötü kolesterol; HDL, iyi kolesterol olarak bilinmektedir. Sözün kısası amacımız düşük seviyede LDL ve yüksek seviyede HDL değerlerine sahip olmaktır.
Eğer doymuş yağları beslenmemizde çok tüketirsek, LDL seviyeleri yükselmeye, HDL seviyelerimiz düşmeye meyilli olmaktadır. Sağlıklı bir diyette, doymuş (satüre) yağlar yerine doymamış (unsatüre) yağları tercih etmemiz ve genel olarak beslenmedeki yağ miktarını azaltmamız gerekmektedir.